भूकम्प प्रभावित क्षेत्रमा पुनःनिर्माण परियोजना सञ्चालन

---

सुर्खेत । गत कार्तिक १७ गते जाजरकोट केन्द्र बिन्दु बनाएर गएको भूकम्प प्रभावितहरुका जिल्लामा भूकम्प प्रतिरोधी भवन निर्माण सम्बन्धि सीप तथा ज्ञान अभिबृध्दि कार्यक्रम लागु भएको छ । स्वीस सरकारको सहयोगमा जाजरकोट र रुकुम पश्चिममा हेल्भेटास नेपालले सीप अभिबृद्धि तथा पुनःनिर्माण परियोजना सञ्चालन गरिएको हो ।

पुनःनिर्माणमा लैङ्गिक सचेतना तथा समावेशितासहित बिना भेदभाव सहयोग पु¥याउने उद्देश्यले यो परियोजना लागु भएको छ ।

जाजरकोट र रुकुमपश्चिमका भूकम्पबाट अति प्रभावित स्थानीय तहहरुमा सञ्चालन हुने यो कार्यक्रमको कार्यान्वयन हेल्भेटास नेपालले गर्ने सीप अभिबृद्धि तथा पुनःनिर्माण परियोजनाका टिम लिडर दिनेश पाण्डेले बताए । ‘जाजरकोट र रुकुम पश्चिमका भूकम्पबाट अति प्रभावित गाउँपालिका तथा नगरपालिका क्षेत्रमा सञ्चालन हुने यस कार्यक्रमले भूकम्पप्रतिरोधी भवन निर्माण सम्बन्धि सिटीभिटीबाट मान्यता प्राप्त सीप विकास तालिम दिइनेछ ।’ उनले भने,‘त्यो दक्षजनशक्ति उत्पादन गरेर पहिलो चरणमा भूकम्प प्रतिरोधी भवन निर्माण गर्ने योजना रहेको छ ।’

पाँच सय जना दशजनशक्ति उत्पादन गर्ने
यो परियोजनामा पाँच सय जना दक्षजनशक्ति उत्पादन गर्ने लक्ष्य राखिएको परियोजनाले जनाएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्था ‘हेल्भेटास नेपाल’ ले जाजरकोट भूकम्पबाट प्रभावित क्षेत्रका पाँच सय युवाहरुलाई भूकम्प प्रतिरोधी भवन निर्माण सम्बन्धि तालिम दिने भएको हो ।

यही वैशाख ५ गतेदेखि परियोजनामार्फत प्रभावित क्षेत्रका युवाहरुलाई लेभल–१ तालिम दिन लागेको प्रभावित क्षेत्रमा पुनःनिर्माणको लागि आवश्यक पर्ने दक्ष जनशक्ति तयार गर्न योगदान गर्ने लक्ष्य राखेको परियोजनाका टिम लिडर पाण्डेले जानकारी दिए । ‘कार्यक्रमले भूकम्प प्रतिरोधी भवन निर्माण सम्बन्धि पाँच सय जनाको लागि लेभल –१ तह को तालिम सचालन गरि भूकम्प प्रभावित क्षेत्रमा पुनःनिर्माणको लागि आवश्यक पर्ने दक्षजनशक्ति तयार गर्न योगदान गर्ने लक्ष्य राखेको छ ।’ उनले भने,‘भूकम्पबाट क्षति ग्रस्त सार्बजनिक पूर्वाधारहरूको पुनःनिर्माणमा योगदान गर्न जाजरकोटको भेरी नगरपालिका, नलगाड नगरपालिका, रुकुमपश्चिमका आठविसकोट नगरपालिका र सानीभेरी गाउँपालिकामा एक÷एक वटा विद्यालय स्वास्थ्य चौकी पुनःनिर्माण गरिनेछन् ।’

कर्णाली प्रदेश भौतिक पूर्बाधार तथा शहरी विकास मन्त्रालयको समन्वयमा सञ्चालन हुने यो परियोजनाको कार्यान्वयन स्थानीय तहका सरकारहरुको समन्वयमा हुने टिम लिडर पाण्डेले जानकारी दिए ।

यसरी उत्पादन गरिनेछ छ दक्षजनशक्ति
विगतको विपत्तिबाट पाठ सिकेर अब बन्ने पूर्वाधारका संरचनाहरु भूकम्प प्रतिरोधी बनाउनु आबश्यक र यसका लागि स्थानीयस्तरमा भूकम्प प्रतिरोधी भवन संहिताको ज्ञान तथा संरचना निर्माणको लागि सीप युक्त जनशक्तिको उपलब्धता जरुरी रहेको परियोजनाको टिम लिडर पाण्डेले बताए । ‘भूकम्प प्रतिरोधि भवन निर्माणमा दक्ष जनशक्ति निर्माण गर्न सञ्चालन गरिने तह–१ तालिम कर्णाली प्रदेशमा पहिलो पटक सञ्चालन भएको हो ।’ उनले भने,‘भूकम्पबाट अति प्रभावित जाजरकोट जिल्लाको नलगाड नगरपालिकाको वडम न. १ र ३ मा २०८१ बैसाख ५ गतेदेखि एकै साथ दुई तालिम सञ्चालन भएका छन् ।’

हरेक तालिममा भूकम्पबाट प्रभावित क्षेत्रका २० जना सहभागी हुने र तालिमको क्रममा भूकम्पबाट प्रभावित विपन्न समुदायको लागि दुई कोठे घरसमेत तयार हुने टिम लिडर पाण्डेले बताए । ‘तालिमले स्थानिय युवाहरुमा रोजगारीको सिर्जना गर्ने साथै भूकम्प प्रभावित क्षेत्रमा गरिने पुनःनिर्माणको लागि आवश्यक दक्ष जनशक्ति समेत उपलब्ध हुनेछ ।’ उनले भने,‘तालिमपश्चात एउटा घर निर्माणका १० जनाको टोली खटाइने छ ।’

त्यस्तै, भेरी नगरपलिकाको वडा नं. १ पिपे, नलगाड नगरपालिकाको वडा नं. १ को अनापानी र ३ को कैनामा यो तालिम शुरु भएका छन् । हालसम्म ८० जना तालिममा सहभागी रहेको परियोजनाले जनाएको छ । रुकुमपश्चिमको आठबीसकोट नगरपालिका र तथा सानीभेरी गाउँपालिकामा बैशाख ८ र ९ गतेदेखि तालिम सञ्चालन हुनेछन् ।

महिलाको उल्लेख्य रुची
परम्परागत रुपमा घर निर्माणका काममा पुरुषहरु बढी संग्लन हुने चलन रहेको भएपनि यो परियोजनामा महिलाहरुको निकै उत्साहजनक रुची रहेको पाइएको छ ।

पुरुष संग्लन हुने निर्माण सम्बन्धि कार्यमा महिलाहरुको समेत रुची बढ्न लागेको टिम लिडर पाण्डेले बताए । पुनःनिर्माणको लागि आवश्यक दक्ष जनशक्ति तयार गर्ने भूकम्प प्रतिरोधि भवन निर्माण सम्बन्धि तालिममा २५ प्रतिशत महिला सहभागिता रहेको छ ।’ उनले भने,‘यो निकै राम्रो महिलाहरुको सहभागिता हो ।’

करिब ७० हजार घर प्रभावित
कार्तिक १७ को भूकम्पमा परी जाजरकोट र रुकुमका १५४ को मृत्यु तथा ३६६ घाइते भएका थिए । भूकम्पमा परी जाजरकोटमा १०१ र रुकुमपश्चिममा ५३ जनाको मृत्यु भएको थियो । रुकुमपश्चिम र जाजरकोटमा गरी २६ हजार ३७० घर पूर्ण रुपमा क्षतिग्रस्त भएको छ । उक्त भूकम्पबाट ११ जिल्लामा प्रभाव परेको थियो ।

ती सबै जिल्लामा पूर्ण क्षति भएका घर २६ हजार ५५७ मध्ये रुकुमपश्चिम र जाजरकोटमा गरी २६ हजार ३७० घर पूर्ण रुपमा क्षतिग्रस्त भएको थिए । जसमध्ये जाजरकोटमा नौ हजार ७९४ घर र रुकुमपश्चिममा १६ हजार ५७० वटा घर पूर्ण क्षति भएको हो ।

भूकम्पबाट ती सबै जिल्लामा गरी आशिंक क्षति भएका घरहरुमा ३५ हजार ४५५ वटा रहेका छन् । तीमध्ये जाजरकोटमा २४ हजार ७०७ वटा रहेका छन् भने रुकुमपश्चिममा नौ हजार ९६१ वटा रहेका छन् ।

त्यस्तै, सल्यानमा १५१ वटा, रोल्पामा २५ वटा, दैलेखमा एक घर, बैतडी र कालिकोटमा एक–एक र जुम्लाका ५ घरमा पूर्ण रुपमा क्षति भएको हो ।