आत्मनिर्भर बन्दै ग्रामिण भेगका युवा

---

कालीकोटः जिल्लाको नरहरिनाथ गाउँपालिका वडा नं ३ का २१ वर्षीय नवराज बुढालाई एकताका लाग्थ्यो, कमाउन विदेश नै जानुपर्छ, फेरी सोच्थ्ये विदेश गएर पनि के गर्ने हातमा केही सिप नै छैन् । उनीसंगैका धेरै साथिभाई अहिलेपनि खाडिमा पसिना बगाइरहेका छन् । तर उनलाई एकाएक कपाला काट्ने पेशा संचालन गर्न मन लाग्यो, क्षेत्रीको छोरा कपाल काट्दा समाज केही भन्ने हो की भन्ने डर उनको मनमा नभएको पनि होइन । समाजको कुनै प्रवाह नगरि बुढाले सेभ द चिल्ड्रेनसंगको साझेदारीमा भिडिसेफ नेपालद्धारा संचालित युवा सशक्तिकरण बुलगारी परियोजनाबाट ३ महिने हेयर कटिङ तालिमका लागि मान्ममा आए ।
भिडिसेफले दिएको तामिसंगै बुढाले २० हजार बराबरको सामाग्री पनि पाए । तालिमसंगै सामाग्री पाएपछि बुढालाई, ‘के खोज्छस काना आखो’ भनेजस्तै भयो, संस्थाको सहयोगपछि आफै व्यवसाय थालेपछि उनको विदेश जाने मोह नै भाग्यो । नरहरिनाथ गाउँपालिकाको केन्द्रमा अहिले बुढाले आफ्नै हेयर सैलुन संचालन गरिरहेका छन् । ‘कपाल काटियो, जीवन जोडियो ।’ १७ वर्षको कलिलो उमेरमा नै उनी पैसा कमाउन भारत गएका थिए । उमेर सानो भनेजस्तो काम नपाएपछि उनले कमाउन नसकेर फेरी घर फर्किनुपर्याे । १० कक्षा उत्तिण गरेका बुढाको पढ्ने इच्छा भएपनि आर्थिक अवस्था कमजोरी भएकै कारण पढ्न पाएका थिएनन् ।
बुढा भन्छन्, ‘भिडिसेफले सिप पनि दियो सामाग्री पनि दियो सिपमात्र भएको भएपनि म काम गर्न सक्ने थिएन ।’ अहिले कमाई राम्रै भइरहेको छ । पहिला मनै लागेको थिएन, मनै नलाएर थालेको कपाल काट्ने पेसा अहिले जीवन धान्ने माध्यम भएको छ । अहिले गर्वका साथ बुढा भन्छन्, ‘कमाउन विदेश नै जानुपर्छ अथवा यहाँ काम नै पाइँदैन भन्ने गलत हो । मेहनत गर्न सके सफलता एक दिन अवश्य हात लाग्छ ।’ अहिले उनले दैनिक एक हजारदेखि १ हजार ५ सयसम्म कमाइ गर्दै आएका छन् ।
खर्च कम छ, घरमै बसेर घरपरिवारसंग साझ विहानको समयमा संगै खाना खाएर दिनमा १ हजार ५ सय भन्दा बढी नै कमाई हुर्दै आएको छ अव किन जानु पर्यो र विदेश बुढाले भने । नरहरिनाथ गाउँपालिका–३ मा रहेको उनको सामान्य गाउँले दैनिकी निरन्तरको मेहनतको कारण फेरिएको छ । १० कक्षा पढेर अध्ययनलाई अधुरै छोड्न बाध्य बुढा अहिले गाउँका उदारणिय व्यक्ति बनेका छन् । कलिलै उमेरमा निरन्तर मेहनत गर्नेहरू जहाँ पनि सफल हुन्छन् भन्ने एउटा गतिलो उदाहरण बनेका छन् बुढा ।
नरहरिनाथ गाउँपालिकामा कपाल काट्ने अहिले सम्म कोही नहुँदा कपाल काट्नकै लागि सदरमुकाम जानुपर्ने बाध्यता हटेको नरहरिनाथ गाउँपालिका वडा नं ३ का अध्यक्ष टक्क विष्टले बताए । रौं काट्न सैलुनमा आएका विष्टले वुलगारी परियोजनाले वेरोजगारी युवालाइ सिप सिकाइ युवाको वेरोजगार दरमाकमी ल्याएको बताए । बुलगारी परियोजनाले कालिकोट जिल्लाको तिलागुफा र नरहरिनाथ गाउँपालिकामा युवालाइ आत्मनिर्भर हुने कार्यक्रम संचालन गरेपछि युवाहरु उद्यमतिर आकर्षित भएका छन् ।
नवराजमात्र होइनन् नरहरिनाथ गाउँपालिका वडा नं २ निवासी मानपुरा दर्जिको पनि अहिले जीवनयापन फेरीएको छ । उनले पनि युवा सशक्तिकरण बुलगारीबाट सिलाईकटाई तालिम लिएपछि गाउँपालिका केन्द्र नजिकै आफ्नै सिलाईकटाई सेन्टर खोलेर बसेकी छन् । दर्जिले दैनिक १ हजार भन्दा बढी नाफा गर्दै आएको बताइन् । सानै उमेरमा विवाह गरि घरमा खालि बसेकी मानपुराले आफु आत्मनिर्भर बनाउन भिडिसेफले संचालन गरेको बुलगारी परियोजना भगवान् सावित भएको बताईन । नरहरिनाथ गाउँपालिका भरीको कपडा सिलाउनका लागि स्थानीय नागरिक मानपुराको पसलमा अहिले भिड लाग्ने गरेका छन् ।

‘म पहिले खालि घरमै बसेकी थिए । घर नजिकै केहि मजदुरी काम भएपछि जान्थे, मलाइ जे काम गर्न पनि पैसाको खाँचो हुन्थ्यो ,पैसा नभएरै मैले मेरो पढाइ छाड्नु परेको हो । घरमा भएका परिवारलाई कपडा किन्ने, खानाका लागी चामल किन्ने समेत पैसा हुदैन थियो मैले मेरा श्रीमानलाई विदेश पठाउँकी सोचेकी थिएँ । विदेशमा पनि आफ्ना जेठाजुको निधन भएपछि श्रीमानलाई विदेश पठाउनुभन्दा आफ्नै ठाउँमा केही गर्नुपर्छ भन्ने लाग्यो र भिडिसेफले सिलाई कटाई तालिम दिदै छ भन्ने सुने । तािलम पनि लिए । तालिम पश्चात अहिले श्रीमानलाई पनि आफुले सिकाएर दुवै जना मिलेर सिलाई कटाई गरि खाइरहेका र्छौ दर्जिले भनिन्, ‘अहिले घरखर्च सिलाई कटाईबाटै उठिहाल्छ, यसवर्षको तिजको बेलामा मात्र सिलाई कटाईबाट २५ हजार कमाइ भएको हो ।’
हिजो गाउँमा गाई गोरु हेर्ने मानपुरा आजभोली गाउँकै आसलाग्दी महिला भएकी वडा नं २ का अध्यक्ष प्रेम दर्जिले बताए । उनले मानपुरा जस्तैअरु महिलाहरुलाई पनि संस्थाले सहयोग गर्न आग्रह गरे । युवा सशक्तिकरण बुलगारी परियोजनाका परियोजना संयोजक भूपाल सिह बोहराले शिक्षा र जिविकोपार्जन को क्षेत्रमा अवसर सृर्जना गरि दिगो र समावेशी समाज निर्माणमा सहयोग पु¥याउने परियोजनाको लक्ष्य रहेको बताए ।
उनले भने, कालिकोटमा सन २०१६ देखि संचालन भएको युवा सशक्तिकरण बुलगारी परियोजनाले हाल सम्म २७० जना भन्दा बढी युवाहरुलाइ व्यवसायिक तथा लघु उद्यम तालिम दिइसकेको छ । डकर्मी, सिलाई कटाई, पलम्वर, फर्निचर, कुखुरापालन, मोवाइल मर्मत, हाउस वाइरिङ लगायतका तालिम लिएका ८५ प्रतिशत भन्दा बढी युवा स्वरोजगार भइसकेका छन् । पछिल्लो समय तिलागुफा नगरपालिका र नरहरिनाथ गाउँपालिकाले पनि युवाहरुको लागि व्यावसायीक तालिममा जोड दिइरहेका छन । अघिल्लो आर्थिक बर्षमा नरहरिनाथ गाउँपालिकाले १ लाख र तिलागुफा नगरपालिकाले ४ लाख रकम व्यवसायीक तालिमका लागी संस्थासंग सहकार्य गरेका थियो ।